Verwacht niet dat je van mij een antwoord krijgt op ‘waarom je teveel betaalt’ maar dat je eigenlijk te veel premie betaalt is zonneklaar. Onlangs doken er berichten op in de media dat werkgevers de afgelopen jaren zelfs zo’n 20% te hoge Aof-premie zouden hebben betaald, tevens aanleiding voor de claimactie Massaal Bezwaar. De Aof-premie is hoger dan nodig om de uitkeringslasten en uitvoeringskosten te dekken.
Aof
De Aof-premie is één van de premies werknemersverzekeringen. De Aof-premie draagt de werkgever af aan de Belastingdienst voor het arbeidsongeschiktheidsfonds dat wordt beheerd door UWV. Voor werkgevers is dit een kostenpost. Vanuit het arbeidsongeschiktheidsfonds financiert het UWV werknemersverzekeringen, zoals WAO‑, WAZ‑, Wazo‑ en IVA‑uitkeringen, en de WGA‑uitkeringen na tien jaar voor alle groepen. Ook de compensatie voor de transitievergoeding bij ontslag wegens langdurige arbeidsongeschiktheid wordt ermee betaald.
Omslagstelsel
Algemeen werd aangenomen dat het arbeidsongeschiktheidsfonds gebaseerd is op een omslagstelsel. Volgens ‘middelen tot dekking van’ uit de onderstaande wettekst van art 112 WFSV ligt dat ook voor de hand.
Het UWV beheert en administreert afzonderlijk de in artikel 33, eerste lid, bedoelde middelen tot dekking van de uitgaven in de vorm van een Arbeidsongeschiktheidsfonds dat deel uitmaakt van het UWV.
In een omslagstelsel is de hoogte van de premie afhankelijk is van de verwachte uitgaven. De uitkeringslasten kunnen in enig jaar lager zijn dan verwacht, maar jaar na jaar ’n hoog premieoverschot is wat vreemd. Na jarenlange ervaring mogen werkgevers aannemen dat het UWV de benodigde premie vrij nauwkeurig kan inschatten.
Cijfers
Uit onderstaand overzicht blijkt dat het arbeidsongeschiktheidsfondsen (Aof en Whk (Werkhervattingskas)) eind 2024 een overschot hadden van ruim € 33 miljard.
Eind 2025 stijgt het gezamenlijke overschot van alle sociale fondsen naar ruim 52 miljard, waarvan de arbeidsongeschiktheidsfondsen dan bijna 40 miljard voor hun rekening nemen. Het opgebouwde vermogensoverschot komt vooral doordat de arbeidsongeschiktheidsfondsen al jaren een positief exploitatiesaldo hebben. Zie ook onderstaand overzicht voor 2025.
Aof en Whk worden in bovenstaand overzicht samen aangegeven onder AO.
Melkkoe
Is de Aof nog wel een omslagstelsel? Daar mogen we aan gaan twijfelen als we in een amendement tot structurele verhoging van het budget voor de WBSO vanaf 2025 (dossier- en ondernummer 36602 nr. 68) lezen dat de structurele dekking wordt gevonden in de verhoging van de Aof-premie met 0,04%. Die 0,04 % is exact het premieverschil 2024-2025 van de Aof-hoog. Blijkbaar wordt jouw premie dus ook gebruikt om andere zaken mee te financieren.
Met 0,04% voor 2025 hebben we nog geen verklaring voor de rest van die 20% te hoge premie.
In onderstaande tabel: ‘Beleidsaanbevelingen in maatschappelijk perspectief’ wordt aan onze regering voorgesteld: 'Wilt u iets doen aan die uitdaging, overweeg dan het verlagen van de Aof-premie richting gemiddeld kostendekkend niveau.'
De navolgende cursieve citaten komen net als bovenstaande tabel uit het rapport Belastingen in maatschappelijk perspectief - Bouwstenen voor een beter en eenvoudiger Belastingstelsel.
'Als de premie niet in verhouding staat tot de waarde van het recht, dan is in economische zin sprake van een belasting. Dat is in de huidige situatie het geval bij de premie voor het Arbeidsongeschiktheidsfonds (Aof). De Aof-premie werkt uit als een extra belasting van 1,5% over het loon van werknemers in vergelijking met andere werkenden.'
Een werkgever die in de periode 2019-2024 jaarlijks een premieloonsom had van zo’n € 750.000 euro, deze heeft in de periode 2019-2024 in totaal grofweg 6x 1,5% is € 67.500 euro teveel Aof-premie betaald.
'Behalve belastingen pakken ook premies niet neutraal uit. Het belangrijkste voorbeeld is de premie voor het Arbeidsongeschiktheidsfonds (Aof) die wordt betaald door werkgevers over het loon van werknemers. De Aof-premie is structureel veel te hoog voor het doel waar de premie voor bedoeld is. Onderstaand overzicht laat zien dat het verschil de afgelopen jaren gemiddeld ruim € 4 miljard bedraagt.'
'Het verschil tussen de premiebaten en de lasten duidt erop dat de premie niet in verhouding staat tot de waarde van het recht dat tegenover deze premie staat. Daardoor werkt de Aof-premie in economische zin voor een deel als een belasting op het in dienst hebben van werknemers. Het gaat om een belasting van ongeveer 1,5% over het loon tot het maximumpremieloon (€ 71.628 in 2024). De te hoge Aof-premie leidt ertoe dat werkgevers minder loonruimte hebben. Het CPB veronderstelt dat het nadeel van de te hoge premie voor 80% ten laste komt van werknemers door de lagere loonruimte die het met zich meebrengt'.
De vermelde 1,5% van zo’n 7,5% Aof-premie in 2024 is de 20% in de inleiding werd genoemd.
Ze stonden erbij en…
Het rapport is door Staatssecretaris van Rij op 12 februari 2024 aan de Tweede Kamer aangeboden. De politiek is blijkbaar van deze aanhoudend te hoge Aof-premie op de hoogte. Dat blijkt ook uit het ‘Verslag van een wetgevingsoverleg over het Pakket Belastingplan 2025, vastgesteld op 3 december 2024’. Bij dit overleg waren 17 Kamerleden aanwezig en alleen de heer Grinwis (ChristenUnie) had volgens het verslag als enige wat moeite met de aanhoudend te hoge Aof:
'Ik snap dat de minister vanuit zijn verantwoordelijkheid naar de koopkracht kijkt. Maar het is natuurlijk best wel frustrerend dat, als je iets afspreekt, zoals het aanpakken van fiscale constructies, iedere keer de ib, de inkomstenbelasting, en de Aof-premie, de werkgeverslasten, de stelposten zijn, terwijl we altijd zeggen: jongens, we zouden in ons land eigenlijk de factor arbeid minder moeten belasten en ook de werkgeverslasten in de hand moeten houden. Maar deze twee posten zijn iedere keer de stelposten. Zou de Minister van Koopkracht toch ook niet eens naar die stelposten moeten kijken? Moeten dat nou altijd, standaard, de ib – dus box 1 – en de Aof-premie zijn?'
Minister Van Hijum:
'In algemene zin ben ik het natuurlijk met de heer Grinwis eens. Als je dat soort afspraken maakt, ook over de aanpak van fiscale constructies, dan moet je daar met elkaar ook handen en voeten aan geven en uitwerking aan geven. Daar gaan we ook van uit. Op het moment dat dat tot problemen in de uitwerking leidt, sta je als kabinet toch weer voor de vraag hoe je dit praktisch oplost met elkaar. Dat hebben we ook nu weer gedaan.'
Massaal Bezwaar
Is het zinvol je als werkgever aan te sluiten bij Massaal Bezwaar? Deze afweging moet elke werkgever voor zichzelf maken. De initiatiefnemers vragen een bijdrage voor de aansluiting bij hun initiatief wat waarschijnlijk wordt gebruikt juridische kosten te dekken. De kans op succes is niet gegarandeerd, maar de wetgever krijgt minimaal een duidelijk signaal dat het tijd wordt voor verandering.
Voor alle duidelijkheid
2Xplain heeft op geen enkele wijze baat bij jouw deelname. Wel achten we de kans groot dat zonder rechtsgang jouw Aof-premie te hoog blijft. Er is elk jaar wel een gat in de begroting dat men kan dichten met een te hoge Aof-premie.