Een directeur knuffelt bij gelegenheid met vrijwel alle collega’s en maakt geregeld seksueel getinte grappen. Hij vindt dat dit kan omdat er volgens hem binnen het bedrijf sprake is van een 'knuffelcultuur'. Is dit zo of is hier sprake van ernstig verwijtbaar handelen? Over deze casus heeft de rechtbank sector kanton te Rotterdam recentelijk uitspraak gedaan.
Werknemer treedt op 1 maart 2017 in dienst van werkgever in de functie van magazijnmedewerker. Het is een familiebedrijf dat industriële messen levert voor onder meer de metaalindustrie. In deze onderneming zijn ook de echtgenote en de zoon van de directeur werkzaam. De zoon heeft de functie van vertrouwenspersoon. Het gedrag van de directeur is voor werknemer de aanleiding om zich op 25 juni 2020 ziek te melden, vervolgens op 18 september 2020 bij de politie aangifte te doen van aanranding en om aan de rechtbank sector kanton ontbinding van de arbeidsovereenkomst te verzoeken. Hij wil naast ontbinding ook een transitievergoeding en een billijke vergoeding van € 175.000.
Stevige knuffel
Werknemer vindt dat werkgever voor een veilige werkomgeving moet zorgen. Hij zou tekortschieten in deze verplichting. De directeur vertoont al langdurig regelmatig (seksueel) grensoverschrijdend gedrag. Zo maakt de directeur geregeld seksueel getinte opmerkingen onder het mom van een grapje en komen werknemers er niet onderuit bij binnenkomst de directeur een stevige knuffel geven. En werknemer heeft in zijn aangifte bij de politie verklaard dat de directeur tijdens het toiletbezoek hem bij zijn ballen greep.
'Ballentik'
Werkgever ziet het anders en ontkent dat er sprake is van stelselmatig en langdurig grensoverschrijdend gedrag. In het bedrijf gaan collega’s gemoedelijk en familiair met elkaar om. Als er al sprake zou zijn van een 'knuffelcultuur' dan is die op geen enkele manier seksueel van aard. En het beweerde gebeuren in het toilet is een 'ballentik' en niets anders dan 'kleedkamerhumor'.
Ontbindingsverzoek
De rechtbank sector kanton wijst bij tussenbeschikking van 6 december 2021 het ontbindingsverzoek toe en geeft aan dat de arbeidsovereenkomst tussen werknemer en werkgever wordt ontbonden. De vraag die vervolgens beantwoord moet worden luidt: 'Is de ontbinding van de arbeidsovereenkomst het gevolg van ernstig verwijtbaar handelen door de werkgever?'
Maatschappelijke maatstaven
Zowel de directeur, werknemer als negen andere werknemers worden gehoord als getuige. Op grond hiervan oordeelt de rechter dat voldoende is komen vast te staan dat de directeur van werknemers verlangt dat zij regelmatig met hem knuffelen en dat binnen het bedrijf regelmatig, ook door de directeur, seksueel getinte opmerkingen worden gemaakt onder het mom van een grapje. De rechter vindt dat hier, zeker naar huidige maatschappelijke maatstaven, sprake is van grensoverschrijdend gedrag van de directeur en een onveilige werkomgeving. De rechter vindt dit dermate ernstig dat hij dit aanmerkt als ernstig verwijtbaar handelen door werkgever. Een directeur mag niet van werknemers verlangen dat zij regelmatig met hem of haar knuffelen. Ook niet als dit (mogelijk) met instemming van de werknemer gebeurt. De rechter vindt dit een volstrekt ongepaste en onacceptabele omgangsvorm binnen een bedrijf.
Afhankelijkheidsrelatie
Hij gaat niet mee in de bewering van de directeur dat er binnen het bedrijf sprake is van een 'knuffelcultuur' of een 'familiaire omgangsvorm'. Uit de getuigenverklaringen blijkt dat alleen de directeur knuffelt en dat werknemers onderling elkaar niet knuffelen. Het had op de weg van de directeur gelegen om een meer professionele, zakelijke opstelling ten opzichte van de werknemer in acht te nemen, waarbij meeweegt dat een werknemer zich in een afhankelijkheidsrelatie bevindt, aldus de rechter.
'Dikke kus'
Deze relatie wordt versterkt door het feit dat er bij werkgever geen beloningsbeleid bestaat. Het is de directeur die willekeurig de beloning van de werknemers bepaalt. En doordat de directeur buiten werktijd met werknemers contact onderhoudt over privé zaken, hen cadeautjes geeft en geldleningen verstrekt, is die afhankelijkheidsrelatie verder vergroot. Uit de overgelegde whatsapp-correspondentie tussen verschillende werknemers en de directeur blijkt dat de grenzen tussen zakelijk contact en privé contact zijn vervaagd en dat niet (altijd) op een zakelijke toon met elkaar wordt gecommuniceerd. Zo gebruikt de directeur onder meer bewoordingen als 'schat' en 'dikke kus' en naar werknemer ook 'houd van je'.
Ver over de schreef
En uit verschillende getuigenverklaringen kan worden afgeleid dat het bij werkgever gebruikelijk is seksueel getinte opmerkingen te maken. Door diverse getuigen worden deze aangeduid als grappen en grollen. De rechter is van mening dat het te makkelijk is dit af te doen als 'kleedkamerhumor'. De directeur is ver over de schreef gegaan. Dat hij heeft meegedaan aan het maken van seksueel getinte opmerkingen, vindt de rechter bijzonder kwalijk. Het is immers juist aan de directeur om hier paal en perk aan te stellen. Hij moet alle werknemers een veilige werkomgeving bieden.
Korte metten
Werkgever stelt dat werknemer nooit bij hem melding heeft gemaakt van het ongewenste gedrag. Hij was dan ook niet op de hoogte. Met dit verweer maakt de rechter korte metten. Normaalgesproken ligt het voor de hand om een melding van ongewenst gedrag te doen bij een leidinggevende, in dit geval dus de directeur. Maar het is hij die beschuldigd wordt van grensoverschrijdend gedrag. Verder vindt de rechter het begrijpelijk dat werknemer niet het gevoel had bij de vertrouwenspersoon, de zoon van de directeur, terecht te kunnen. Ook de preventiemedewerker was geen optie omdat die al langere tijd ziek thuis zat. Werknemer heeft wel een melding gedaan bij de bedrijfsarts.
Billijke vergoeding
Dat sprake is van een onveilige werkomgeving, zo niet een ziekmakende bedrijfscultuur, blijkt volgens de rechter bovendien uit de omstandigheid dat ook andere werknemers dit zo hebben ervaren. De rechter concludeert dat er sprake is van grensoverschrijdend gedrag van de directeur en een onveilige werkomgeving. Hierdoor is de arbeidsverhouding ernstig verstoord. De rechter ontbindt de arbeidsovereenkomst per 1 oktober 2022. Omdat er sprake is van ernstig verwijtbaar handelen door werkgever, wijst de rechter naast een transitievergoeding ook een billijke vergoeding toe. De rechter oordeelt dat een billijke vergoeding van € 50.000 passend is.
Conclusie
Een werkgever is verplicht te zorgen voor een veilige werkomgeving. Gebeurt dit niet of onvoldoende, dan kan dit ernstig verwijtbaar handelen door de werkgever betekenen. En dit kan weer tot gevolg hebben dat de werkgever een fors bedrag als billijke vergoeding moet betalen.
(Opmerking: de strafzaak tegen de directeur loopt nog).