De vraag of iemand werknemer is of zelfstandig heeft direct invloed op het pensioen. Laat je dit links liggen dan loop je risico’s die vaak tot extra kosten leiden. Duik je er dieper in dan is de bijvangst dat je de arbeidsrechtelijke ins en outs begrijpt. En wat zijn de gevolgen als je pas achteraf vaststelt dat hij een werknemer is?
Wel of geen werknemer
De aankondiging van meer controle door de Belastingdienst op organisaties die werken met zelfstandigen heeft tot onrust geleid. In diverse uitspraken is de vraag gesteld wanneer sprake is van zelfstandigheid. Hoe raakt dit pensioen? Veel pensioenregelingen sluiten aan bij de vraag of iemand werknemer is in de zin van het arbeidsrecht. Daarbij spelen meerdere aspecten een rol. Het gaat niet alleen om afspraken in een overeenkomst, maar om alle feitelijke omstandigheden en die worden gelijk gewogen. Onlangs kondigde minister Van Hijum aan dat het wetsvoorstel Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (Vbar) wordt aangepast.
In dit voorstel worden criteria genoemd voor aansturing binnen een organisatie en werken voor eigen risico. Bij vermoeden van een dienstverband gaat het om instructies, controle, inbedding, structureel karakter en zij-aan-zij werken. Bij zelfstandigheid gaat het om financieel risico, eigen materialen/computer, expertise, zelfstandige uitvoering en duur van de opdracht. Hoewel nog niet goedgekeurd, sluit het voorstel aan bij de rechtspraak. De Hoge Raad stelde in Uber/FNV dat er geen rangorde is tussen gezichtspunten voor werknemer of zelfstandige. Daarnaast komt er een rechtsvermoeden: onder een tarief van €33 per uur wordt iemand geacht werknemer te zijn. De organisatie moet dit met criteria onderbouwen.
Deelnemersbegrip
Bij het afsluiten van een pensioenregeling maak je afspraken over wie wel of niet onder de regeling valt. Vaak wordt aangesloten bij het begrip werknemer in het arbeidsrecht. Je kunt met de pensioenuitvoerder afspreken dat alleen bepaalde functies vallen onder de regeling. Ook in verplichte regelingen wordt verwezen naar werknemer in het burgerlijk recht of sociale verzekeringen. Werk je met zowel werknemers als zelfstandigen, dan loop je risico als iemand fout geclassificeerd is. Een zelfstandige kan alsnog werknemer blijken en met terugwerkende kracht recht hebben op pensioen. De uitvoerder kan dan alsnog premie innen wat een groot risico op onverwachte kosten betekent. Maar: de uitvoerder kan niet eindeloos vorderen. Dat is de bijvangst van een uitspraak van de Hoge Raad in de zaak Booking.com vs PGB (ECLI:NL:HR:2025:423). Wel met een voorbehoud.
Verjaring
Bij een pensioenregeling gelden afspraken over premiebetaling, vastgelegd in de uitvoeringsovereenkomst of het uitvoeringsreglement. In de Pensioenwet staan termijnen. Die moeten terugkomen in de afspraken. In Booking.com vs PGB bepaalde de rechter dat de termijn start op het moment waarop volgens de overeenkomst de premie betaald moet zijn. De verjaringstermijn is in beginsel vijf jaar na deze datum. Pensioenuitvoerders hanteren verschillende termijnen. Wordt premie gebaseerd op actuele loongegevens (via salarisadministratie), dan geldt een termijn van twee maanden. Per kwartaal: uiterlijk een maand na afloop van het kwartaal. Per jaar: zes maanden na afloop van het kalenderjaar.
Praktijkcase
Stel een werkgever heeft 4 werknemers waarvoor hij de pensioenpremie betaalt op basis van actuele loongegevens. Er zijn ook 2 zelfstandig werkende medewerkers. Na 6 jaar komt de Belastingdienst met het oordeel dat ook zij reguliere werknemers zijn vanaf het begin dat zij werkzaam waren. Je meldt dan alsnog deze medewerkers aan bij de pensioenuitvoerder. De uiterlijke termijn om alsnog premie te innen voor de pensioenuitvoerder gaat dan 5 jaar en 2 maanden terug. Voor de overige 10 maanden kan de werkgever zich beroepen op verjaring. De zelfstandigen die toch werknemers blijken te zijn hebben mogelijk wel recht op pensioenopbouw over de gehele 6 jaar. De pensioenuitvoerder mag de pensioenopbouw niet laten afhangen van de premie (geen premie, wel recht).
Tot slot
De bijvangst is voor iedere partij anders. Als werkgever is het belangrijk te weten wat uw rechten zijn. Maar ook of iemand werknemer of zelfstandige is, is cruciaal voor pensioen. Er is echter nog dat genoemde voorbehoud: naast de vijf jaar voor premiebetaling geldt een verjaringstermijn van 20 jaar voor schadevergoeding. Of de uitvoerder hier met succes op kan terugvallen is nog onduidelijk. Als werkgever is het in ieder geval raadzaam de status van medewerkers goed vast te stellen. Dat voorkomt zorgen voor morgen.
<="" a="" title="Terug naar de inhoudspagina van 'Zorgen voor morgen'" href="DocNews.aspx?Layout=PRM-ZORG" target="MainWindow" alt="PayRoll Magazine Online - Zorgen voor morgen">