Tijdelijk toegankelijk document uit PayRoll Kennisbank PRO

Collectieve arbeidsovereenkomst (cao)

De collectieve arbeidsovereenkomst (cao) is een belangrijke rechtsbron in het arbeidsrecht. Ongeveer 80% van de werknemers heeft met een cao te maken, wat betekent dat hun arbeidsvoorwaarden in grote mate beïnvloed worden door wat er in de cao is vastgelegd. Bij een groot aantal onderwerpen die in het Burgerlijk Wetboek worden geregeld, bestaat de mogelijkheid bij cao een afwijkende regeling te treffen. Dergelijke bepalingen in het Burgerlijk Wetboek staan bekend als bepalingen van zogeheten driekwart dwingend recht. Daarom is het belangrijk altijd de toepasselijke cao te raadplegen om na te gaan of daarin een van de wet afwijkende regeling is opgenomen.

De definitie van de cao is te vinden in artikel 1 lid 1 van de Wet op de cao: onder collectieve arbeidsovereenkomst wordt verstaan: de overeenkomst, aangegaan door één of meer werkgevers of één of meer verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid van werkgevers en één of meer verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid van werknemers, waarbij voornamelijk of uitsluitend worden geregeld arbeidsvoorwaarden, bij arbeidsovereenkomsten in acht te nemen.

Een cao moet altijd schriftelijk worden aangegaan, en kan pas in werking treden nadat de tekst aan de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is overgelegd. In de praktijk komt het erop neer dat de cao moet worden aangemeld bij de directie Uitvoeringstaken Arbeidsvoorwaardenwetgeving van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Deze aanmelding kan ook digitaal plaatsvinden. Dat kan via de website www.uitvoeringarbeidsvoorwaardenwetgeving.nl. De dag van inwerkingtreding is de dag waarop de kennisgeving van ontvangst door de minister aan de cao-partijen is gestuurd. De cao-partijen kunnen overigens in de cao afspreken dat de cao met terugwerkende kracht in werking zal treden. Als de cao niet is aangemeld bij de minister, ontbreekt aan de overeenkomst het rechtskarakter van een cao. Dat betekent dat dan de Wet op de cao niet op deze cao van toepassing is.

Een cao kan voor een periode van maximaal vijf jaar worden aangegaan. In de praktijk worden de meeste cao's gesloten voor een periode van één of twee jaar. Ook een sociaal plan kan mits overeengekomen met representatieve vakbonden worden aangemeld als cao. Hierdoor kan gebruik worden gemaakt van wettelijke bepalingen van ¾ dwingend recht waardoor in bepaalde gevallen van de wettelijke regeling kan worden afgeweken.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen:

  • Ondernemings-cao's
    Dat zijn cao's waarbij slechts één werkgever betrokken is. Er zijn in Nederland circa achthonderd ondernemings-cao's van kracht. Het merendeel van de aangemelde cao’s betreft ondernemings-cao’s. Voorbeelden zijn de cao van Philips, AKZO en Unilever.
  • Bedrijfstak-cao's
    Bij deze cao's zijn meerdere werkgevers betrokken. Vaak zijn zij verenigd in een vereniging van werkgevers. Het kan gaan om werkgevers in een bepaalde bedrijfstak, maar ook om werkgevers die dezelfde soort werkzaamheden verrichten. Er zijn in Nederland circa tweehonderd bedrijfstak-cao's. Voorbeelden zijn de cao’s in de detailhandel, de bouw, de metaal en de uitzendbranche.

Let op
Een cao is nadrukkelijk geen arbeidsovereenkomst. Een arbeidsovereenkomst is namelijk per definitie individueel, terwijl een cao juist collectief is. Voor de cao zou "collectieve arbeidsvoorwaardenovereenkomst" een betere naam geweest zijn.

Links in de kennisbank
Cao's (CAObase)
Wet- en regelgeving
Begrip cao
Verplichte aanmelding
Bedrijfseigen documenten
Overige informatie
/prol/bkl/
Docnr: 23228